Artroskopik Cerrahi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Halk arasında ‘kapalı ameliyat’ olarak da bilinen artroskopik cerrahi, vücudun tüm eklemlerini ilgilendiren ortopedik rahatsızlıklarda teşhis ve tedavi amacıyla kullanılan minimal bir cerrahi yöntemdir. En sık uygulanılan eklem diz eklemidir ve diz artroskopisi tarihi 1960’lara kadar uzanır. Önceleri sadece teşhis amacıyla kullanılırken son 20-30 yılda tedavi amacı daha çok ön plana çıkmıştır. Günümüzde küçük parmak eklemlerine dahi uygulanabilmekte olan artroskopi yöntemiyle iki küçük delikten sayısız tedavi prosedürleri başarıyla gerçekleştirilmektedir.

Artroskopik cerrahide yaklaşık 0.5cm kesi ile açılan en az iki küçük delik kullanılır. Bu deliklerden bir tanesinden yerleştirilen kalem kalınlığındaki bir aletle, bir lens ve fiberoptik ışık kaynağı yardımıyla, cerrahi bir monitöre görüntü alınır. Alınan görüntü normalden 4-6 kat büyüktür. Bu da daha rahat inceleme ve kolay görme imkanı sağlar. Bir yandan görüntü alınarak müdahaleler yapılırken diğer taraftan video kaydı ve fotoğraflar alınabilir. Diğer delik veya duruma göre delikler yoluyla da mekanik, motorlu veya termal enerji (radyofrekans veya lazer) aletleri kullanılarak gerekli müdahaleler yapılır. Görüntü alma ve müdahale sırasında eklemlerde yeterli genişlik elde etmek için serum fizyolojik (%0.9NaCl) kullanılır. İşlem sonunda eklem içinde biriken bu sıvı tahliye edilir.

Artroskopik cerrahi için steril ameliyathane koşulları ve anestezi gereklidir. Lokal, bölgesel ve genel anestezi yöntemleri kullanılabilir. En sık yapılan diz artroskopisinde çoğunlukla spinal anestezi (belden uyuşturma) tercih edilirken omuz artroskopisinde skalen blok adı verilen yine bölgesel bir yöntem kullanılabilir. Bu yöntemler sayesinde hasta uyanık kalarak cerrahi monitörden kendi ameliyatını izleyebilir.

Artroskopik cerrahi sonrası hastanede kalış süresi, yapılan müdahalenin türü, hastanın yaşı ve genel durumu, yapılan anestezi tekniği gibi birçok faktörle değişebilmekle beraber çoğunlukla bir gündür. Sabah erken saatlerde alınan vakalarda günübirlik işlem olasılığı da yüksektir. Artroskopik işlem sonrası alçı çok ender durumlar dışında kullanılmaz. Yapılan işleme göre değişmekle beraber genellikle herhangibir tespit materyali kullanılmazken nadiren açı ayarlı diz breysleri, omuz yastıkları (omuz rotator manşet kas tamirleri, tekrarlayan omuz çıkıkları cerrahi sonrası, v.b.) tercih edilebilir. Açık cerrahide, geniş olarak açılan kas ve diğer yumuşak dokuların iyileşmesini sağlamak ve beklemek için kullanılan tespit materyaline artroskopik cerrahide gerek yoktur.

Ortopedik cerrah için ameliyat sırasında daha rahat görüş, daha geniş görüş, yeni kesiler yapmadan birden fazla bölgeye hakim olabilme ve müdahale edebilme, daha kısa ameliyat süresi gibi avantajlar sağlayan artroskopik cerrahiden hasta asıl yararı ameliyat sonrası görür. Eklem cerrahisi sonrası altın kural olan ‘erken hareket’ kavramını artroskopik cerrahiden sonra sıklıkla hemen uygulama şansına sahip oluruz. Böylece erken başlayan fizik tedavi ve rehabilitasyon ile açık eklem cerrahisinin komplikasyonlarından biri olan hareket kısıtlılığını artroskopik cerrahiden sonra neredeyse hiç görmeyiz. Kesiler oldukça küçük olduğu için ameliyat sonrası ağrı sorunu da diğer cerrahi işlemlere oranla azdır. Hasta gündelik yaşamına, iş hayatına daha kolay ve hızlı döner. Bu da özellikle sporcularda artroskopik cerrahinin tercih edilmesinin başlıca nedenidir.

Hangi durumlarda artroskopi yapılır?

Latince eklem görüntülenmesi anlamına gelen artroskopi, eklem olan her yerde uygulanabilir. En çok uygulanılan eklemler ve işlemler şöyledir;

Diz

• Yırtık menisküslerin dikilmesi veya yırtılan parçalarının çıkarılması
• Bağ tamirleri (ön çapraz ve arka çapraz bağ)
• Erken dönem kireçlenme tedavisi
• Eklem kıkırdağı onarımları, nakilleri
• Eklem faresi veya yabancı cisim çıkarılması
• Diz kapağı kronik çıkıklarının ve dizilim bozukluklarının tedavisi
• Eklem iltihaplarının boşaltılması
• Kaza veya hastalık sonrası meydana gelen hareket kısıtlılıklarının açılması
• Hastalıklı eklem zarının çıkartılması (sinovektomi)
• Eklem içi iyi huylu tümör ve kistlerin çıkartılması

Omuz

• Omuz eklemi hareket kısıtlılıklarının açılması
• Tendon onarımı, nakli
• Kıkırdak sorunları onarımı
• Tekrarlayan omuz çıkıklarının onarımı
• Eklem faresi ve yabancı cisim çıkarılması
• Kas sıkışması tedavisi (impingement sendromu)

Ayak bileği

• Eklem kıkırdak onarımı ve nakli
• Hastalıklı eklem zarının çıkartılması (sinovektomi)
• Erken dönme kireçlenme tedavisi
• Dirsek, el bileği, kalça gibi eklemlerin hastalıklarının tanı ve tedavisinde artroskopi her geçen gün daha fazla kullanım alanı bulmaktadır.