Uyku; yeni doğanların, bebeklerin ve küçük çocukların yaşamında önemli bir rol oynuyor. Yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerde de vücudu ve zihni rahatlatıp dinlendiriyor. Yapılan araştırmalar, uyku sırasında büyüme hormonu düzeyinin arttığı, protein sentezinin hızlandığı ve sinir sisteminde yeni yolların oluştuğunu kanıtlıyor.
Bebek ve yetişkin arasındaki uyku farkı
Bebekler ilk haftalarda günde 16-17 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Uyku periyotları genelde 2-4 saat arası değişir ve gece gündüz ritmi henüz oluşmamıştır. Bir kısmı daha fazla uykuya ihtiyaç duyarken, bazıları az uykuyla yetinirler. 6-8. haftalar arası gündüz uykuları azalıp, gece uykuları artmaya başlar. 4-6 ay arası geceleri arada beslenmek için uyanabilmekle beraber, 10-12 saat günde toplam 14 saat uyuyabilirler. 6 aylık olduklarında ise gece uyku süreleri kesintisiz 6-8 saate uzayabilir, günlük toplam uyku süresi12-14 saat arası değişebilir. 6-12 aylık bebeklerin yüzde 25-50’sinde gece uyanmaları görülür. Gündüzleri ise, sabah-öğle arası ve öğleden sonra olmak üzere 2 kere uykuya ihtiyaç duyarlar. Anne ve babanın, özellikle ilk haftalarda uyanmadan bir gece geçirmeyi beklememesi gerekir. Gece bebeği beslemek ya da altını değiştirmek için kalkmak gerekecektir. Bebek büyüdükçe uykusu düzene girmeye başlar.
Bebek 3 aylık olduğunda kendi kendine uyuma becerisi geliştirilmelidir
Bebeklerin yüzde 70’i, 3. aydan sonra düzenli bir şekilde uyumaya başlarken; 9. aydan sonra bu oran yüzde 90’a çıkar. Bebek 3 aylık olduktan sonra, uyku vakti gelince uykulu haldeyken yatağa ya da beşiğe bırakılabilir ve kendi kendine uykuya dalmaya alıştırılabilir. Zamanla, bu uygulama gece uykusu için de yapılabilir. Bebeklerin uyku döngüsü başlangıçta kısa parçalar halindedir. 6. ayın sonunda yavaş yavaş yetişkin tip uyku düzenine benzemeye başlar. Gece boyunca bölünmeden uyuyabilme kapasitesine ise, 1 yaşın sonunda ulaşırlar. Ancak yine de yetişkinden farklı olarak, gündüz uykusuna olan ihtiyaçları devam eder. 6. ayın sonunda, bebek hala geceleri sık sık uyanıp, uykuya dalmada güçlük çekiyorsa, akla getirilmesi gereken ilk neden, kendi başına uyuma becerisi edinememiş olmasıdır. Bunların dışında gündüz yetersiz uyku uyuyan, akşam geç yatırılan, uykuya kucakta veya ayakta sallanarak, memede ya da biberonda dalma gibi alışkanlıkları olan bebeklerde, ilerleyen zamanlarda daha fazla uyku sorunu yaşadığı görülmektedir. Bu gibi durumlarda ebeveynin verdiği güven duygusu yerine geçecek ve çocuğu rahatlatacak bir uykuya geçiş dönemi nesnesi yani uyku arkadaşı faydalı olabilir. Bu, bebek uyurken yanında bulunacak tüysüz sağlıklı bir kumaştan yapılmış yumuşak bir oyuncak ya da battaniye-örtü olabilir. Gece bebeğin altını değiştirirken ve beslerken ışık açılmamalı, yavaş hareket edilmeli, dikkatini çekecek nesnelerle oynanmamalıdır. Gece her hareketlendiğinde, uyandığında, ağladığında müdahale edilmemeli, bir müddet gözlenip bebeğin kendi kendine uykuya dalmasına izin verilmelidir.
Gaz sancısı ve reflü, bebeğin uykusunu bozabilir
Özellikle 3 hafta 3 ay arası gaz sancısının daha yoğun olduğu bir dönem olduğu için, bebek daha huzursuz olup uykuya dalmada zorluk çekebilir ve sık uyanabilir. Bu nedenle beslendikten sonra gazını çıkarmak gerekir. Hastalıklar, aşırı besleme, reflü, diş çıkarma, aile içindeki huzursuzluk gibi faktörler de bebeğin uykusunu bozabilir. İlk aylarda bebeğin uykusu daha hafif olduğundan daha sık uyanır ve daha sonra tekrar uykuya dalmakta güçlük çeker. Bebeğin iyi uyku alışkanlıkları, 6 hafta gibi erken bir dönemde geliştirilebilir.
İyi uyumuş bir bebek, öğrenmeye daha istekli olur
Uykunun kalitesi bebeğin o gün boyunca yaşadıklarıyla da ilişkili olabilir. Anne baba arasında yaşanan bir tartışma ya da bebeğin gün içinde yaşadığı bir korku, gece uykusunu etkileyebilir. Bazen bebeğin uyandığında ne yapılması gerektiği değil, bebeğin uyumasına engel olan faktörlerin farkına varmak daha önemlidir. Bebek uyku sırasında, günlük deneyimlerini baştan yaşar, oynarken ya da öğrenirken edindiği yeni becerileri belleğine alır. Bu nedenle bebeklerin kesintisiz uyumasını sağlamak önemlidir. İyi uyumuş bir bebek, yeni şeyler öğrenmeye daha istekli ve daha zinde bir halde güne başlar. Bebeğin uyku ile uyanıklık arasındaki farkı anlaması için, anne ve baba davranışlarıyla yardımcı olabilir. Gündüz bebek uyanıksa yatağından alınarak kucaklanmalı ve onunla oynanmalıdır. Böylelikle bebek, yatakla uyku arasında bir bağlantı kuracak, yatağa girdiği zamanlarda uyuması kolaylaşacaktır. Uykulu olduğunda ise, yatakta daha fazla vakit geçirilmeli, kendi kendine uyuma alışkanlığı pekiştirilmelidir.
Huzursuz, uyku sorunu yaşayan bir bebek; anne ve babayı çok yorar, hatta aralarındaki ilişkiyi bile etkileyecek duruma gelebilir. Böylesi bir durumda anne babanın birbirlerine destek olarak sorunun üzerine gitmeleri, sorun hala devam ediyorsa mutlaka konun uzmanından yardım almaları gerekir.
Kaliteli uyku beyin gelişimini destekler
Kaliteli bir gece uykusu, bebeğin gün boyu öğrendiklerini düzenlemesini, enerji depolarını yenilemesini ve diğer güne mutlu, zinde ve en önemlisi öğrenmeye açık olarak başlamasını sağlayarak zihinsel gelişimini hızlandırır. Bebeklerin uyku problemleri yaşaması beyin gelişimini negatif yönde etkileyebilir. 0-3 yaş dönemi, zihinsel gelişim ve sağlıklı büyüme için kritik bir dönemdir. Bu nedenle kesintisiz gece uykuları, bebeğin potansiyel beyin gelişimini gerçekleştirmesi için önemli role sahiptir.
Oyun ve gece uykusu birbirlerini karşılıklı etkiler ve etkilenirler. Bebeğin zihinsel gelişiminin hızlanabilmesi için, uyanıkken uyarıcı bir çevrede oyun oynaması; oyunda öğrendiği bilgileri pekiştirmesi, beyindeki nöronlar arasında yeni bağlar kurabilmesi ve var olan bağları güçlendirebilmesi için; kaliteli ve kesintisiz bir gece uykusuna ihtiyacı vardır. Eğer bebeğin gece uykusu sık sık kesilir ve uykusunu alamazsa; huzursuz uyanıp, dikkati çabuk dağılacak ve uzun süre oynayarak yeni şeyler öğrenme fırsatı bulamayacaktır
Uyku düzeni için rutin geliştirilmeli
Düzgün ve düzenli bir uyku alışkanlığını oluşturabilmek için ailenin, bebeği her gün aynı saatte henüz uyanıkken yatağa koyması, aynı saatte altını değiştirmesi ve bir gece uykusu rutini geliştirmesi gerekir. Bebek için en ideal uyku ortamı hafif loş ışık, sessiz ve rahat edebileceği ısıda bir odadır. Gece uykusuna hazırlık yapan anne-baba, her hareketinde huzurlu ve sakin olmaya önem vermelidir. Sakin hareket ederken gece uykusu rutini çok uzun sürdürülmemeli ve 5-10 dakika gibi bir sürede tamamlanmalıdır.
Bebeğin gece ve gündüzü ayırt etmesi sağlanmalı, gündüz özellikle öğleden sonraları çok uzun saatler uyuması önlenmeli, uykudan 1 saat önce ılık bir banyo yaptırılarak bebek rahatlatılmalıdır. Sakin ve huzurlu gece beslemesi ve gaz çıkarılması ardından bebeğin uykuya dalması sağlanmalıdır. Bebeğin uykuya dalarken sallanması, uyurken aileyi yanında istemesi ve beslenme istemesi gibi negatif alışkanlıkları, kendi kendine uyumasını ve uyandığında kendini huzurlu hissetmesini sağlayarak olumlu yönde değiştirmek gereklidir.
Hastalıklara dikkat!
Daha önce uykuları düzenli olan bir bebekte uyku sorunları ortaya çıkmışsa, hastalığa bağlı nedenleri ayırt etmek gerekir. Bunlar; burun tıkanıklığı, üst solunum yolu enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları, böbrek taşları, reflü, inek sütü alerjisi gibi hastalıklar olabilir. Bebekte herhangi bir hastalık belirtisi yoksa; anne-baba ve bebeğin gün içindeki aşırı yorgunluğu, stres yaratan durumlar, ailenin bebeği uyutma alışkanlıklarındaki yanlışlıklar, gece sık beslemeler ve yakın zamanda yapılan yolculuklar, hastalık gibi geçici değişiklikler daha önceki uyku düzenini bozabilir.
Son Güncelleme Tarihi Aralık 29, 2023 Editör admin