TENDON YAPISI VE FİZYOLOJİSİ
Tendonlar gerilmeye karşı oldukça dirençli, ancak esnek bir yapıya sahiptirler. Bir miktar uzayabilme özellikleri de vardır. Bu şekilde kasın doğurduğu gerilimi kemiklere iletirken eklem bölgelerine ve kemik çevresine mükemmel uyum sağlar. Bazı tendonlar kemiksi veya kıkırdaksı sesamoid kemikler içerir. Bu kemikler, tendonun kemik yüzeyine uyumunu sağlar. Tendonun gerilmeye karşı direnci kemiğe benzer, 1cm kalınlığındaki tendon 600 – 1000 kg’ lık bir yüke dayanabilir.
TENDON HASTALIKLARI NELERDİR?
Tendon hastalıkları tendonu oluşturan yapıların herhangi birinde olabilir. Farklı nedenlerle ve tendonun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilir. Bu hastalıkları birbirinden ayırmak güçtür. Bunlar bir arada da olabilirler. Tendon hücreleri biyolojik olarak aktiftirler ve tendonu sürekli yenilemek ve oluşan hasarları onarmakla görevlidirler. Hasarın onarım kapasitesinden fazla olması veya onarım kapasitesinin azalması tendon hastalıklarına neden olur.
TENDONLARIN SINIFLANDIRILMASI
- Paratenonitis / Kirişin Bulunduğu Boşluğun Etrafındaki Gevşek Bağ Dokusu Hastalığı
Aşil Tendonu
Klinik Bulgu; Ağrı, hassasiyet, şişlik, erken dönemde sıcaklık, krepitasyon (dokulardan gelen çıtırtı sesi)
- Tenosinovitis / Eklem Sıvısı Hastalığı
De Quervain Hastalığı
Klinik Bulgu; Ağrı, hassasiyet, kılıfta şişlik, erken dönemde sıcaklık, krepitasyon.
- Stenozan / Tendon Ve Eklem Sıvısı Hastalığı
Tetik Parmak
Klinik Bulgu; Ağrı, krepitasyon, elle hissedilen nodül, parmakta tetiklenme
- Tendinozis / Tendon Dokusunun Yıpranması
Tenisçi Dirseği, Omuz Tendinozisi
Klinik Bulgu; Ağrı, lokal hassasiyet, elle hissedilen nodül.
- Entezopati / Tendonun Kemiğe Yapışma Bölgesindeki Problem
Aşil Tendinozisi
Klinik Bulgu; Hassasiyet, kemiğe yapışma yerinde şişlik, ağrı.
- Kopmalar / Tendon Bütünlüğünde Kısmi Veya Tam Bozulma
Omuz Tendon Rüptürü – Aşil Rüptürü
Klinik Bulgu; Ağrı (olmayabilir), kuvvet kaybı, elle bir boşluk hissi.
- Kontraktür / Tendon Kılıfının Sertleşmesi ve Çevre Dokulara Yapışması
Eklem Kontraktürü
Klinik Bulgu; Eklem hareketlerinin kısıtlanması.
Tendonun aşırı ve çapraz yüklerle, uzun süre veya çok tekrarlı gerilmesi veya sıkışması hasar birikimine, sonuçta kısmi veya tam kopmalara neden olabilir. Genlerimiz, beslenme ve çevre gibi yapısal nedenler, kan dolaşımının azalması, gut ve romatoid artrit gibi çeşitli romatizmal hastalıklar tendonu doğrudan etkileyerek veya tamir yeteneğini azaltarak tendon hastalıklarına neden olabilir.
TENDON HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Tendon hastalıklarının ana belirtisi ağrı ve fonksiyon kaybıdır. Klinik muayenede şişlik ve kalınlaşma saptanabilir. Genellikle lokal hassasiyet vardır ve pesif germe ile veya aktif dirence karşı ağrı artar. Belirgin kuvvet kaybı tendonda yırtılma veya kopmayı akla getirmelidir.
Tendon hastalıkları sürelerine göre sınıflandırılırlar. 2 haftadan kısa süreli hastalıklar akut, 2-4 hafta arası subakut, 4 haftadan uzun süreli hastalıklar kronik olarak kabul edilir.
TENDON HASTALIKLARININ TEDAVİSİ
Tendon Hastalıklarında tedavi bilimden çok bir sanattır. Erken dönemde ve dikkatli bir tedavi ile kronikleşme engellenebilir. Kronik dönemde tedavi daha uzun sürse de tedaviye yanıt iyidir. Tendon kopmuşsa cerrahi müdahele ve sonrasında rehabilitasyon gerekir.
Erken dönemde doku hasarının azaltılmasına, kronikleşme ve nükslerin engellenmesine çalışılır. Bunun için kısmi istirahat, ağrının kontrolu, mekanik destek ve uygun bir egzersiz programı (germe-güçlendirme) gerekir.
Ağrının kontrolünde genel yaklaşım basit analjezikler, antienflamatuvar ilaçlar ve fizik tedavi ajanlarıdır. Aralıklı kullanılan istirahat splintleri kontraktürleri önler ve iyileşme esnasında aşırı hareketleri engeller.
Antienflamatuvar ilaçlar kısa dönemde ağrıyı azaltabilirler, ancak tendon tamirini olumsuz etkiledikleri için uzun süre kullanılmaları tartışmalıdır. Buz tatbiki metabolizmayı yavaşlatarak analjezi sağlayabilir. TENS (sinirlerin elektrikle uyarılması ağrıyı azaltmada etkili bir yöntemdir.) Elektrik akımları hem kasları uyararak, hem de dokunun kanlanmasını artırarak iyileşmeye katkıda bulunurlar. Terapötik ultrason akut enflamatuvar fazda ödemi azaltır ve tedaviye yardımcı olur. Ultrason ayrıca kronik dönemde de kollajen sentezi ve tendon tamirini uyarır. Yumuşak lazerde aynı etkileri göstermektedir. Ekstrakorporal şok dalga tedavisi kalsifiye tendon lezyonlarında yararlı olabilir, ancak diğer tendon hastalıklarında yararı tartışmalıdır. Eksantrik kasılma ile kasın güçlendirilmesi ve tendonun zorlanması tendonun hem korunması ve hem de tedavisi için yararlı bir yöntemdir.
Tedavide birçok ilaç, tendon içine veya çevresine enjekte edilerek kullanılmaktadır. Son yıllarda cilt üzerine nitrogliserin bandı yapıştırılması, tendon içine sklerozan madde enjeksiyonu , irritan madde enjeksiyonu, hastanın kendi kanının enjeksiyonu ve büyüme faktörü enjeksiyonu gibi yöntemler denenmektedir.
Tendon çevresine kortizon enjeksiyonu tartışmalıdır. Kortizon enjeksiyonundan sonra ağrı ve ödemin azalması avantajdır. Ancak kollajen yapısının bozulmasına, elastisitenin azalmasına ve tendonun zayıflamasına neden olmaktadır. Tendon içi kortizon enjeksiyonundan sakınılmalıdır.
Son Güncelleme Tarihi Aralık 29, 2023 Editör admin