BEBEKLERDE SARILIK SÜRECİ NASIL OLUR?
Sarılık, kanda safra boyasının yani bilirubinin birikmesine bağlı olarak, deri ve mukozaların sarıya boyanması halidir. Yenidoğan da bilirubinin normal kabul edilebilecek değeri 2-4 mg’dır. Eğer bu değer 4-7 mg’ı aşarsa, ikter dediğimiz sarılık ortaya çıkar. Sarılık önce burun, yüz, göz akları ve göğüste daha sonra da bacaklarda belirgin hale gelmeye başlar. Eğer tedavi edilmezse, oluşum nedenine göre değişmek kaydı ile tüm vücut sararır veya belirli bir noktadan sonra başladığı sıra ile azalarak kaybolur. İlk 2 gün içinde ortaya çıkan sarılığı ciddi olarak araştırmak gerekir. Çünkü normal kabul edilebilecek sarılık ancak 3 günden sonra görünür hale gelir.
YENİDOĞAN SARILIĞI NASIL MEYDANA GELİR?
Kanda bulunan kırmızı küreler belli bir süre yaşayıp, ölür ve değişik yerlerde imha edilir. Bu ortaya çıkan hemoglobin, değişikliklerden geçerek önce biliverdin, sonra bilirubin (indirekt bilirubin) dediğimiz bir maddenin belirmesine yol açar. Normalde bu madde karaciğere taşınır. Orada karaciğer hücreleri tarafından bağlanır (direkt bilirubin) ve safra yolu ile atılır. Yeni doğan bebekte bu mekanizma tam çalışmadığı için, bu maddenin miktarı kanda artar. Sonunda cilt ve mukozalarda birikerek sarılığın ortaya çıkmasına neden olur.
BİLİRUBİNİN VÜCUDA ZARARI VAR MIDIR?
Karaciğerde tutularak bağlanmış olan direkt bilirubinin zehirli etkileri yoktur. İndirekt bilirubin ise, belli bir miktarı aşana kadar çocuğa zarar vermez. Ama bu miktarı aşınca, beyin ve omuriliğe geçerek bu dokuları da boyar. Sinir dokusu için zehirli olan bu madde burada birikerek ölümcül de olabilecek veya ömür boyu kalabilecek zararlara neden olur. (Hastada kernikterus denilen ve ömür boyu hem fiziksel ve hem de nörolojik izler bırakacak olan bir hastalığın ortaya çıkışına neden olmaktadır.)
FİZYOLOJİK SARILIK NE DEMEKTİR?
Gününde doğan bebeklerin % 60’ında, erken doğanların ise % 80’inde, 2-3. günden sonra başlayan bir sarılık ortaya çıkar ki buna fizyolojik sarılık denmektedir. Fizyolojik sarılık 7-10 gün içinde kaybolur.
Erken doğan bebeklerde 12 mg, normal doğanlarda ise 14-16 mg’a kadar normal kabul edilir.
KAN GRUPLARININ UYUŞMAZLIĞINDAN OLUŞAN SARILIK
Annenin kan RH faktörü negatif ve bebeğinki pozitif ise, bebeğin bu + faktörü annenin kanına geçtiği zaman, antikor denen bir maddenin yapımına neden olur. Bu madde daha sonra tersine olarak anneden bebeğe geçer ve bebeğin kanındaki kırmızı kürelerin patlamasına neden olur.
Bu durum istenenden daha fazla indirekt bilirubinin açığa çıkmasına neden olur. Böylece fizyolojik miktarları çok aşan sarılıklar ortaya çıkar. Bu da acil durum yaratır.
TANI NASIL KONMAKTADIR?
Anne adayının RH negatif, baba adayının ise RH pozitif olması durumunda yakın izleme yapılır. Anne adayına 20-24 hafta arasında indirekt coombs testi yapılır; yüksek ise bu kez amniosentez yapılıp bilirubinin artıp artmadığı saptanır. Bebek doğduğu zaman ise direkt coombs testi, kansızlık testi, kordon kanında bilirubin ve hemoglobin bakılması ve bazı kan testleri ile tanı konur.
TEDAVİDE NE YAPILIR?
Sarılık durumunda tedaviye anne karnında veya doğumdan sonra başlanabilmektedir. Anne karnında iken ağır sarılık saptanan olgularda, intrauterin transfüzyon denilen anne karnında bebeğe, bebeğin kendi kordonundan uygun kanın verilmesi işlemi uygulanabilir. Ancak bu uygulama 34 haftadan büyüklere uygulanmaz.
Doğumdan sonra eğer bebeğin kan bilirubin değerleri çok fazla ise kan değişimi yapılır. Daha hafif olgularda fototerapi yapılır. Fototerapi belirli dalga boyundaki ultraviyole ışınlarının (UVB) kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Bu ışık bilirubinin idrar ve dışkı yoluyla vücuttan atılmasını sağlar. Fototerapi bebeğe herhangi bir şekilde zarar vermez.
Son Güncelleme Tarihi Aralık 29, 2023 Editör admin