Tiroid hastalıkları hem ülkemizde hem de dünyada en fazla görülen hormon hastalıklarıdır. Guatr dediğimiz tiroid bezinin büyümesi, ülkemizde her 10 kişiden 3’ünde görülürken bazı bölgelerimizde bu oran %50’lere çıkabilmektedir. Tiroid bezindeki nodül dediğimiz oluşumlar veya ‘nodüler guatr’ ise tiroid ultrasonu yapıldığında neredeyse her 10 kişiden 5 veya 6’sında saptanmaktadır.
Bu nedenle ülkemizdeki her 2–3 kişiden birisinde yaşamının bir döneminde tiroid hastalığı ortaya çıkmakta ve yaş ilerledikçe de sıklığı artmaktadır. Buna karşılık azımsanamayacak sayıda insan bu hastalıktan habersiz olarak yaşamaya devam etmektedir. Bu kişilerdeki depresyon, kansızlık, kan yağları yüksekliği, saç dökülmesi, adet bozukluğu, alerji, zayıflama, çarpıntı, kilo alma ve terleme gibi belirtilerin tiroit hastalığından kaynaklandığı akla gelmezse başka hastalıklara bağlanarak gözden kaçmakta ve verilen uygun olmayan tedavilerden de fayda görememektedirler.
Tiroid hastalıkları özellikle kadınlarda daha sıktır ve erkeklere göre 8-10 kat daha fazla görülür. Adet düzensizliği olan, gebe kalamayan (kısırlık sorunu olan), menopoz döneminde ve özellikle 50 yaşın üzerindeki kadınlarda tiroid hastalığı çok sık görülür. 50 yaşın üzerindeki her 5 kadından birinde tiroid bezi yetmezliği vardır ve çoğu bu hastalığın farkında değildir. Gebelik döneminde tiroid yetmezliği olan bir kadın tedavi olmazsa çocuğunda zeka geriliğinin ortaya çıkma olasılığı yüksektir. Diğer önemli bir konu ise doğan her 4000 bebekten birisinde tiroit hormon eksikliği olması ve tedavi edilmez ise zeka geriliği ve başka sakatlıklara neden olmasıdır. Bu nedenle yeni doğan bebeklerde, kısırlık sorunu olan kadınlarda, tüp bebek yaptıracaklarda, gebe kalan her kadında ve 50 yaşın üzerindeki bayanlarda tiroid hormon ölçümünün yapılması önem göstermektedir.
Tiroid bezi az çalışıyorsa kilo alma, yapılan diyete rağmen kilo vermede güçlük, unutkanlık, kan yağlarında yükseklik, halsizlik, bitkinlik, ellerde ve yüzde şişlik, saç dökülmesi, depresyon ve seste kalınlaşma gibi belirtilere yol açar. Depresyondaki kişiler ve saç dökülmesi olan kadın ve erkeklerde tiroit eksikliği varsa diğer tedavilerden fayda göremezler. Kan kolesterolü yüksekliği ve kansızlık tiroid hormon eksikliğinde sık görüldüğünden bu kişilerde mutlaka tiroid hormon ölçümleri yapılmalıdır. Şeker hastalarında da tiroid yetmezliği sık olduğundan yılda bir defa TSH hormon ölçümü yaptırmak bu hastalığın hem erken teşhis etmek hem de uygun şekilde tedavisini yapmak için etkili olacaktır.
Tiroid bezi fazla çalışırsa çarpıntı, terleme, sinirlilik gibi belirtiler oluşur ve zayıflamaya başlanır. Tiroid bezi aşırı çalışan bazı kişilerde gözlerde büyüme veya gözün öne doğru çıkması olabilir. Aşırı zayıflama yapan hormon hastalıklarından en çok görülenlerinden birisi şeker hastalığı diğeri ise tiroid bezinin aşırı çalışmasıdır.
Tiroid bezinin diğer önemli bir hastalığı nodüler guatrdır. Nodüller tiroid bezi içinde oluşan yumru şeklindeki anormal doku büyümeleridir ve bunların % 5’inde tiroid kanseri olduğu için şüpheli olabilecek nodüllerin mutlaka iğne biyopsisi ile incelenmesi gerekir. Tiroid nodülleri sık görüldüğü halde ve çoğunlukla da hiçbir şikayete neden olmadığından büyük bir çoğunluk bu hastalıktan habersiz olarak yaşamlarını sürdürürler. Burada önemli olan bir konu her nodülün ameliyat edilmesi gerekmediğinin bilinmesidir. Nodülünüz varsa iğne biyopsisi yaptırarak gereksiz ameliyatlardan kurtulabilirsiniz. Kanser riski olmayan küçük nodüller ameliyat edildiğinde birkaç yıl sonra tekrar nodül oluşabilmektedir. Bu nedenle tiroid bezinizin muayenesi ve tedaviniz için ilk önce Endokrinoloji uzmanına başvurunuz.
Türkiye’de görülen guatrın en önemli nedeni iyot ve selenyum yetmezliğidir. Tiroid hastalığınız yok ise iyotlu tuz yemek guatr gelişmesini önler. Guatr veya nodül varsa artık iyotlu tuz yemenin faydası olmaz. Bu nedenle guatr gelişmeden önce iyotlu tuz yemek çok önemlidir. Özellikle gebelik ve emzirme döneminde iyotlu tuz kullanmak bebeğinizin zekâ gelişimini sağladığı gibi onu başka sakatlıklardan da korur. Bazı özel durumlarda ise iyotsuz tuz kullanmak gerekebilmektedir.
Tiroid hastalıklarının erken teşhis ve tedavisi vücudunuzda oluşacak hasarların önlenmesini sağlar. Yılda 2 defa ayna karşısına geçip, başınızı biraz kaldırıp, yutkunarak, boynunuzda bir şişlik olup olmadığına bakmanız tiroit hastalığını erkenden yakalamak için yeterli olabilecektir.
Son Güncelleme Tarihi Aralık 29, 2023 Editör editor